Emre ERGÜL
Tarih 9 Ekim 2021… OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) küresel Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) yüzde 90’ından fazlasını temsil eden, aralarında Türkiye’nin de yer aldığı 136 ülkenin uluslararası vergi reformuna yönelik anlaşmayı kabul ettiğini açıkladı. Reform, çok uluslu şirketlerden 2023’ten itibaren en az yüzde 15 vergi almayı içeriyordu…
Tarih 28-29 Şubat 2024… Çok uluslu şirketlerden vergi alınması anlaşmasından yıllar sonra, dünyanın en büyük ekonomilerinin finans yetkilileri bu kez milyarderlerden küresel asgari vergi alınmasını görüşmeye başladı. Brezilya’nın Sao Paulo kentinde düzenlenen G20 Maliye Bakanları Zirvesi’nde “zenginden vergi” alınması görüşmeleri resmen başladı.
‘Zenginden vergi’ alınması konusu uzun süredir ekonomi dünyasının gündeminde olan bir konu. Avrupa Birliği Vergi Gözlemevi’ne (EU Tax Observatory) göre, “büyük ülkelerdeki süper zenginler, sıradan insanlara kıyasla gelirlerinin çok daha küçük bir kısmını vergi olarak ödüyor.”
Oxfam’ın geçen ay yayınladığı raporda da “Brezilya, Fransa, İtalya, İngiltere ve ABD’nin de aralarında bulunduğu ülkelerde süper zenginlerin ortalama işçiden daha düşük bir fiili vergi oranı ödediği”ne dikkat çekilmişti. AB Vergi Gözlemevi’ne göre, milyarderlerden minimum yüzde 2’lik bir küresel vergi getirilmesi istenebilir.
Bu da milyarderlerin net serveti (yani borçları düşürüldükten sonraki varlıkların değeri) üzerinden yılda 250 milyar dolar gelir elde etmek demek… Daha iyi anlatmak için şu örnek verilebilir: Bu rakam, koca bir kıtanın, Afrika’daki ülkelerin her yıl daha temiz enerji kaynaklarına geçiş için ihtiyaç duyduğu ek fonların yarısına eşdeğer! Peki, yıllardır tartışılan bu konu, neden G20 toplantısında gündeme geldi. Çünkü dünyadaki zenginlerin yüzde 80’i G20 ülkelerinde yaşıyor.
CNN’e konuşan uzmanlara göre, bu konuda G20’de bir anlaşmaya varılması zor olacak ve zaman alacak. AB Vergi Gözlemevi Kıdemli Politika Danışmanı Quentin Parrinello, bunun zorluğunu kabul edenlerden: “Yolun başındayız. Şirketlere uygulanan asgari vergiye ilişkin müzakereler yıllar aldı. O zamanlar da böyle bir anlaşma ütopik görünüyordu. Ama sonunda şirketler için oldu. Şimde de bireysel için önümüzde emsal var.”
“Bireyden almak, şirketten almaktan daha zor olacak”
Warwick Üniversitesi’nden ekonomi profesörü Arun Advani de ‘milyarderlere vergi’nin ‘çok uluslu şirketlere vergi’den daha karmaşık bir konu olduğunu belirtti. Süper zenginlerin paralarını holding şirketleri ya da vakıf fonlarında gizlediklerini veya kredilere teminat olarak kullanarak ağır vergi ödemekten kurtulduklarına dikkat çekti. Advani ayrıca bireylerin şirketlere göre gelir, sermaye kazançları ve sosyal güvenlik katkı payları gibi vergiler ödeme eğiliminde olduğunu belirtti.”Tüm bunları uluslararası alanda uyumlu hale getirmek oldukça zor bir şey.”
